Op 4 oktober 2022 heeft de minister van Justitie en Veiligheid een wetsvoorstel ingediend tot uitbreiding van de sluitingsbevoegdheid van burgemeesters ex artikel 174a van de Gemeentewet. De praktijk wees immers uit dat deze bevoegdheid ontoereikend was om de openbare orde adequaat te handhaven (zie onze eerdere blogpost). In deze blogpost zal worden ingegaan op de inhoud van het wetsvoorstel, alsmede de behandeling ervan in de Tweede en Eerste Kamer. Hierna zal het verdere verloop van het wetgevingsproces worden toegelicht. Hoe staat het er nu voor?

Inhoud van het wetsvoorstel

Onder het huidige artikel 174a, eerste lid, van de Gemeentewet is de burgemeester bevoegd een woning te sluiten indien door gedragingen in de woning de openbare orde rond de woning wordt verstoord. Het wetsvoorstel houdt een uitbreiding in van deze sluitingsbevoegdheid. Zo zal het ook mogelijk worden voor de burgemeester om tot woningsluiting over te gaan indien:

• Door ernstig geweld, of bedreiging daarmee, in of in de onmiddellijke nabijheid van de woning de openbare orde rond de woning wordt verstoord of ernstige vrees bestaat voor het ontstaan van een dergelijke verstoring. Hierbij valt te denken aan schietpartijen rondom de woning of beschieting van de woning zelf; en
• Door het aantreffen van een wapen in de woning de openbare orde rond de woning wordt verstoord of ernstige vrees bestaat voor het ontstaan van een dergelijke verstoring.

Behandeling van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer

Op 16 mei 2023 werd in de Tweede Kamer het plenair debat gehouden over het wetsvoorstel. Tijdens het debat zijn diverse moties ingediend, waaronder de motie van Kamerlid Michon-Derkzen. Zij heeft kenbaar gemaakt van mening te zijn dat het afsteken van illegaal vuurwerk (dan wel het aantreffen van een grote hoeveelheid ervan) de openbare orde kan verstoren (dan wel ernstige vrees kan doen ontstaan voor een dergelijke verstoring). Het verzoek aan de regering was om zeker te stellen dat de sluitingsbevoegdheid van artikel 174a van de Gemeentewet ook kan worden uitgeoefend indien illegaal vuurwerk wordt aangetroffen. Met 129 stemmen voor is deze motie aangenomen.

Tevens werd een motie ingediend door de Kamerleden Mutluer en Ellemeet. Zij benoemden dat een woningsluiting verstrekkende gevolgen heeft voor de bewoners, met name wanneer dit minderjarigen, ouderen of mentaal dan wel fysiek kwetsbare personen zijn. Verder werd benadrukt dat de burgemeester in de belangenafweging altijd dient te onderzoeken of het belang van de woningsluiting in verhouding staat tot de gevolgen ervan voor bewoners. Gelet hierop werd de regering verzocht om te onderzoeken of gewaarborgd is dat bij het uitoefenen van de sluitingsbevoegdheid kwetsbare personen niet dakloos raken. Ook deze motie is aangenomen met maar liefst 133 stemmen voor.

Naast bovenstaande moties is ook door de Kamerleden Sneller en Van Nispen een amendement ingediend dat erop toeziet om in artikel 174a, eerste lid, van de Gemeentewet de woorden ‘wordt verstoord’ aan te passen naar ‘wordt ernstig verstoord’. Hiermee wordt duidelijk gemaakt dat de burgemeester niet bij iedere verstoring van de openbare orde kan overgaan tot woningsluiting, maar slechts bij ernstige verstoringen.

Behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer

Nadat het wetsvoorstel door de Tweede Kamer werd aangenomen op 23 mei 2023, was de Eerste Kamer aan zet. Op 10 oktober 2023 werd in de Eerste Kamer gedebatteerd over het wetsvoorstel. Zo werd geconstateerd dat door het toegenomen aantal explosies bij woningen in de afgelopen jaren de noodzaak bestaat voor een uitbreiding van de sluitingsbevoegdheid. Ook maakten velen zich zorgen of politie en justitie afdoende zijn toegerust om de achterliggende criminaliteit te kunnen onderzoeken. Bovendien werd benoemd dat woningsluiting een inbreuk maakt op het grondrecht van mensen op een dak boven het hoofd. Daarom vroeg de Eerste Kamer om specifieke aandacht voor kinderen. Burgemeesters moeten ervoor zorgen dat vervangende woonruimte beschikbaar is. Op 24 oktober 2023 mocht er worden gestemd. Na stemming bij zitten en opstaan is het wetsvoorstel aangenomen.

Verder verloop van het wetgevingsproces

Het verdere verloop van het wetgevingsproces houdt in dat de Koning en de verantwoordelijke minister, in dit geval de minister van Justitie en Veiligheid, de wettekst ondertekenen. De ondertekening door de minister wordt ook wel contraseign genoemd. Na publicatie in het Staatsblad treedt de wet in werking. De inwerkingtreding is aldus in zicht. Binnenkort kunnen burgemeesters gebruik maken van hun uitgebreide bevoegdheid tot woningsluiting op grond van het nieuwe artikel 174a van de Gemeentewet.