Gemeenten kunnen zich binnenkort nog beter weren tegen criminele ondermijning dankzij het ingediende wetsvoorstel van de Minister van Veiligheid en Justitie, mede door de bestaande bevoegdheden van bestuursorganen te verruimen. Bestuursorganen kunnen binnenkort informatie onderling uitwisselen en tussen het Landelijk Bureau Bibob (LBB) en bestuursorganen. Het wetsvoorstel heeft dan ook betrekking op de verruiming van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Wet Bibob), met als doel de informatiedeling tussen bestuursorganen en rechtspersonen met een overheidstaak te vergroten.

Weerbaarder tegen criminele ondermijning

Met de uitbreiding van de Wet Bibob krijgen bestuursorganen en rechtspersonen met een overheidstaak meer bevoegdheden om informatie over mogelijk crimineel misbruik onderling te delen. Dit kan ook tussen gemeenten onderling zijn, wat voorheen niet mogelijk was. Hierdoor wordt het ‘waterbedeffect’ verminderd. Criminelen krijgen het zo moeilijker om misbruik te maken van beschikkingen, overheidsopdrachten en vastgoedtransacties.

Let op: informatiedeling tussen bestuursorganen is pas mogelijk indien uit het eigen Bibob-onderzoek naar voren komt dat sprake lijkt te zijn van ‘ernstig gevaar’.

Met de aankomende tipfunctie in de Wet Bibob is het straks ook mogelijk voor bestuursorganen om anderen – die bevoegd zijn tot toepassing van de Wet Bibob – te wijzen op de mogelijkheid om eigen onderzoek te gaan doen en eventueel daarna het LBB om een advies te vragen. Zo kunnen bestuursorganen elkaar tippen als zij over gegevens beschikken die erop duiden dat iemand in relatie staat tot strafbare feiten die reeds gepleegd zijn of naar redelijkerwijs kan worden vermoed gepleegd te worden. Voorts komt op deze manier een effectievere signaalfunctie tot stand ten opzichte van andere bevoegden om een betere risico-inschatting te kunnen doen. Malafide personen hebben daardoor een kleinere kans om legale structuren te misbruiken voor criminele activiteiten!

Dankzij de wetswijziging wordt het tevens mogelijk voor bestuursorganen om informatie uit het eigen onderzoek te delen met omgevingsdiensten. Hieraan is wel de strenge eis verbonden dat delen alleen is toegestaan voor zover de gegevens noodzakelijk zijn om een vergunning te kunnen weigeren, in te trekken of om voorschriften aan een vergunning te kunnen verbinden.

Een aantal andere interessante wijzigingen

Naast het bieden van meer mogelijkheden, legt de Wet Bibob ook meer verplichtingen op. Bestuursorganen worden bijvoorbeeld verplicht om na het eigen onderzoek (zonder advies van het LBB) met de conclusie ‘ernstig gevaar’ of ‘mindere mate van gevaar’ dit te melden aan het LBB. Daarnaast zal het bestuursorgaan verplicht moeten melden bij een redelijk vermoeden dat een betrokkene zich terugtrekt vanwege de opgezette procedure van het eigen onderzoek of nadat advies is gevraagd aan het LBB.

Tot slot is een laatste wijziging interessant om te vermelden: het toestemmingsvereiste. Het toestemmingsvereiste wordt uitgebreid en zorgt ervoor dat overheidsinstellingen een Bibob-onderzoek kunnen uitvoeren, zodat het risico van ongewilde facilitering van criminele activiteiten kan worden teruggedrongen. Het gaat hier bijvoorbeeld om de toestemming bij erfpacht en opstal.

Wat betekenen de wijzigingen voor uw gemeente?

Het wijzigingsvoorstel is veelbelovend voor bestuursorganen. Het werpt weer een barrière op voor criminele organisaties om voor hun criminele activiteiten gebruik te maken van de legale structuren. Onthoud wel dat deze barrière bedoeld is ter bescherming van de integriteit (dus niet ter opsporing of vervolging) en dat de wijziging van de Wet Bibob van grote (positieve) invloed kan zijn voor uw gemeente.

Voor een compleet overzicht van het wetsvoorstel en het nadere rapport verwijzen wij volledigheidshalve naar de website van de Rijksoverheid.

Met nadruk delen we u mede dat aankomende veranderingen binnen uw gemeente onvermijdelijk zijn. Heeft u een vraag over de wijziging van de Wet Bibob of de aanpak binnen uw gemeente?  Ius Publicum is u graag van dienst!